ثبات مقاومت به دلتامترین و احتمال ناکارآمدی آن در کنترل مینوز برگ گوجه فرنگی Tuta absoluta (Lepidoptera: Gelechiidae)

چکیده ظهور و گسترش مقاومت در بین گونه­های آفت، از دلایل اصلی ناکارآمدی ترکیبات حشره­کش در کنترل آفات در دز یا غلظت توصیه شده روی برچسب جهت استفاده در مزرعه یا گلخانه به شمار می­رود. نظر به اهمیت مسئله، در این بررسی پایداری مقاومت به دلتامترین به همراه احتمال عدم کارایی آن در کنترل جمعیت­های گلخانه­ای(Meyrick)  Tuta absoluta در استان همدان مورد ارزیابی قرار گرفت. زیست­سنجی به روش غوطه­وری برگ در محلول سمی و روی لاروهای سن دوم انجام شد. بررسی احتمال ناکارآمدی دلتامترین در کنترل جمعیت­های گلخانه­ای مینوز برگ گوجه­فرنگی با استفاده از یک غلظت افتراقی عملی (میزان توصیه شده روی برچسب جهت استفاده در مزرعه یا گلخانه) و بر مبنای حداقل کارایی (تلفات 80%) انجام گرفت. ضریب مقاومت برآورد شده برای جمعیت­های مورد بررسی از 25/1 تا 91/13 برابر متغیر بود. نتایج زیست­سنجی­ها، عدم کارایی دلتامترین در کنترل جمعیت­های گلخانه­ای شماره 6 و 7 مینوز برگ گوجه­فرنگی را تأیید نمود (66-52 درصد ناکارآمدی). کاهش معنی­دار ضریب مقاومت به دلتامترین، از 91/13 به 87/1 برابر (ضریب کاهش مقاومت معادل 12/0)، پس از هفت نسل پرورش به دور از فشار انتخابی حشره­کش، نشان دهنده­ی وضعیت ناپایدار مقاومت به دلتامترین در بین جمعیت­های گلخانه­ای T. absoluta بود، وضعیتی که می­تواند ناشی از هزینه­های بالای شایستگی در فنوتیپ مورد نظر باشد. بر اساس نتایج این تحقیق، به نظر می­رسد تکیه­ی مستمر بر مصرف حشره­کش­های پایرتروییدی و احتمالاً ترکیبات فسفره بتواند ادامه­ی استفاده از این دو گروه از ترکیبات حشره­کش در گلخانه­های استان همدان علیه مینوز برگ گوجه­فرنگی را با چالش­ مواجه سازد.